Cách tính tiền làm thêm giờ, làm việc ban đêm và làm việc ngày nghỉ tại Việt Nam｜Giải thích tỷ lệ trả thêm và các điểm lưu ý trong thực tế

Trong công tác quản lý nhân sự – lao động tại các chi nhánh ở Việt Nam, một trong những vấn đề dễ phát sinh tranh chấp nhất là việc tính tiền làm thêm giờ, làm việc ban đêm và làm việc ngày nghỉ.
Khác với Nhật Bản, tại Việt Nam tỷ lệ trả thêm được quy định rõ ràng trong luật, và các sai sót trong tính toán có thể dẫn đến rủi ro như bị coi là chưa trả đủ tiền làm thêm giờ hoặc bị cơ quan chức năng yêu cầu khắc phục.

Bài viết này sẽ giải thích một cách hệ thống các quy định về cách tính tiền làm thêm giờ, làm việc ban đêm và làm việc ngày nghỉ tại Việt Nam, đồng thời tổng hợp rõ ràng những điểm cần lưu ý trong thực tế.

Quy định cơ bản về thời giờ làm việc tại Việt Nam

Theo Bộ luật Lao động Việt Nam, các nguyên tắc sau được áp dụng.

Khi người lao động làm việc vượt quá giới hạn trên, doanh nghiệp bắt buộc phải trả lương làm thêm theo tỷ lệ tăng thêm.

Tỷ lệ trả lương làm thêm giờ (ngày làm việc bình thường)

Đối với thời gian làm việc vượt quá thời giờ làm việc bình thường trong ngày làm việc, áp dụng tỷ lệ sau.

Phân loại	Tỷ lệ trả thêm
Làm thêm giờ ngày thường	Ít nhất bằng 150% tiền lương thông thường

“Tiền lương thông thường” được xác định dựa trên lương cơ bản và một số khoản phụ cấp nhất định.

Tỷ lệ trả lương khi làm việc ngày nghỉ hàng tuần

Trường hợp người lao động làm việc vào ngày nghỉ hàng tuần (thường là Chủ nhật), áp dụng tỷ lệ sau.

Phân loại	Tỷ lệ trả thêm
Làm việc ngày nghỉ hàng tuần	Ít nhất bằng 200% tiền lương thông thường

Cần lưu ý rằng ngay cả khi doanh nghiệp bố trí ngày nghỉ bù, việc chi trả lương theo tỷ lệ luật định vẫn có thể được yêu cầu.

Tỷ lệ trả lương khi làm việc ngày lễ, Tết

Khi người lao động làm việc vào các ngày lễ, Tết theo quy định của pháp luật Việt Nam, tỷ lệ trả lương cao hơn được áp dụng.

Phân loại	Tỷ lệ trả thêm
Làm việc ngày lễ, Tết	Ít nhất bằng 300% tiền lương thông thường

Đây là quy định nghiêm ngặt hơn so với làm thêm giờ ngày thường và ngày nghỉ hàng tuần, và cũng là điểm dễ bị bỏ sót trong thực tế.

Quy định trả thêm đối với làm việc ban đêm

Làm việc ban đêm được xác định là làm việc trong khung giờ từ 22:00 đến 6:00 sáng hôm sau.

Nếu người lao động làm việc trong khung giờ này, cần trả thêm khoản sau.

• Cộng thêm ít nhất 30% ngoài tỷ lệ trả thêm thông thường

Ví dụ, nếu làm việc ban đêm vào ngày nghỉ hàng tuần, mức lương sẽ được tính là 200% + ít nhất 30%.

Giới hạn thời gian làm thêm giờ

Tại Việt Nam, pháp luật cũng quy định giới hạn đối với số giờ làm thêm.

Làm thêm vượt quá giới hạn này có thể bị coi là vi phạm pháp luật lao động.

Phạm vi tiền lương dùng làm căn cứ tính tiền làm thêm giờ

Điểm quan trọng để tính đúng tiền làm thêm giờ là “áp dụng tỷ lệ trả thêm trên khoản nào”.
Tại Việt Nam, tiền làm thêm giờ được quy định phải tính dựa trên tiền lương thông thường (Normal Wage).

Tiền lương thông thường không chỉ bao gồm lương cơ bản, mà còn bao gồm các khoản tiền lương được trả cố định hàng tháng như là đối giá cho lao động.

Cách phân loại phổ biến như sau.

Phân loại	Ví dụ tiêu biểu
Đưa vào căn cứ tính	Lương cơ bản, phụ cấp chức vụ, phụ cấp công việc, phụ cấp cố định
Nguyên tắc không đưa vào	Phụ cấp đi lại, phụ cấp ăn trưa, tiền thưởng (thưởng Tết, v.v.)

Tuy nhiên, không nên chỉ dựa vào tên gọi của phụ cấp. Việc xử lý có thể thay đổi tùy theo bản chất chi trả thực tế (tính cố định và tính đối giá cho lao động).

Nếu xác định sai căn cứ tính này, doanh nghiệp có thể bị đánh giá là chưa trả đủ tiền làm thêm giờ ngay cả khi đã thực tế chi trả.

▶ Giải thích chi tiết: Cơ sở tính tiền làm thêm giờ tại Việt Nam là gì? Phân loại tiền lương được tính và không được tính

Những điểm cần lưu ý thường gặp trong thực tế

Những vấn đề này thường là nguyên nhân dẫn đến tranh chấp lao động và hướng dẫn xử lý từ cơ quan chức năng.

Mối liên hệ với toàn bộ quy trình tính lương

Tiền lương làm thêm giờ, làm việc ban đêm và ngày nghỉ cũng ảnh hưởng đến việc tính bảo hiểm xã hội và thuế thu nhập cá nhân (PIT).
Do đó, cần xử lý chính xác trên cơ sở hiểu rõ toàn bộ cơ chế tính lương.

▶ Bài viết liên quan: Quy tắc cơ bản về tính lương tại Việt Nam【Hướng dẫn đầy đủ】

Tổng kết

Việc tính tiền làm thêm giờ, làm việc ban đêm và làm việc ngày nghỉ tại Việt Nam được quy định rõ ràng về tỷ lệ trả thêm và giới hạn thời gian, do đó việc hiểu đúng và vận hành chính xác là điều không thể thiếu.
Bằng cách nắm vững quy định và thực hiện tốt công tác quản lý chấm công cũng như tính lương, doanh nghiệp có thể giảm thiểu đáng kể các rủi ro về lao động.